Over Schaduw

Wat we weigeren te zien

De naam "Mens en Schaduw" verwijst naar een fundamenteel inzicht: we zijn geen van allen alleen maar licht. We hebben allemaal een schaduw - delen van onszelf die we verbergen, ontkennen, of projecteren op anderen.

Dit is geen mystieke metafoor. Dit is een psychologische realiteit met concrete consequenties.

Wat is de schaduw?

Het concept van de schaduw komt van Carl Jung, maar je hoeft geen Jung-expert te zijn om te begrijpen waar het over gaat:

De schaduw is alles wat je over jezelf weet (of vermoedt) maar niet wilt erkennen.

Het zijn:

• Impulsen die je afschuwelijk vindt
• Gedachten waar je je voor schaamt
• Gevoelens die niet passen bij je zelfbeeld
• Aspecten die je liever verstopt
• Delen van jezelf die je als "slecht" hebt geleerd te zien

Waarom we een schaduw hebben

Niemand begint met een schaduw. Kinderen zijn authentiek - ze tonen alles wat ze voelen en denken.

Maar dan leren we:

• "Boosheid is slecht"
• "Jaloezie is lelijk"
• "Seksualiteit is vies"
• "Angst is zwak"
• "Egoïsme is verkeerd"

En dus stoppen we die delen weg. We verbergen ze. We doen alsof ze niet bestaan.

Maar ze verdwijnen niet. Ze gaan naar de schaduw.

Het probleem met ontkenning

Wanneer je een deel van jezelf ontkent, gebeuren er drie dingen:

1. Projectie Je ziet het in anderen - overdreven, vertekend. Je bent boos op mensen die doen wat jij jezelf verbiedt. Je acht anderen omdat ze hebben wat jij jezelf niet toestaat.

2. Ontploffingen Wat je onderdrukt, bouwt zich op. Het komt er uiteindelijk toch uit - vaak op de meest destructieve momenten, op manieren die je niet onder controle hebt.

3. Blindheid Je kunt je eigen destructieve gedrag niet meer zien. Je legitimeert het, rationaliseert het, maakt het onzichtbaar voor jezelf.

Dit maakt je gevaarlijker, niet veiliger.

Schaduwwerk: wat is het?

Schaduwwerk is het proces van:

• Erkennen wat je hebt weggestopt
• Toegeven dat het deel van je is
• Begrijpen waarom het er is
• Verantwoordelijkheid nemen voor de impact
• Integreren in plaats van onderdrukken

Het doel is niet om je schaduw te "genezen" of te "verwijderen". Het doel is om hem te kennen, zodat hij je niet meer in het geheim bestuurt.

Voorbeelden van schaduw

De morele schaduw

Je bent overtuigd van je goede bedoelingen. Maar in naam van het goede sluit je mensen uit, dehumaniseer je "vijanden", rechtvaardigt je hardheid.

Je schaduw: de lust om macht te hebben, om gelijk te hebben, om superieur te zijn.

De beschermende schaduw

Je denkt alleen aan anderen, altijd aardig, altijd hulpvaardig. Maar van binnen voel je woede, uitputting, wrok.

Je schaduw: de behoefte om voor jezelf op te komen, grenzen te stellen, egoïstisch te zijn.

De rationele schaduw

Je bent altijd logisch, altijd beheerst. Emoties zijn voor zwakke mensen. Maar je voelt je leeg, afgesneden, alleen.

Je schaduw: kwetsbaarheid, verdriet, de behoefte aan verbinding.

De gevaarlijke schaduw

Je hebt destructieve impulsen - gewelddadige fantasieën, verboden verlangens, donkere gedachten. Je schaamt je er kapot voor.

Je schaduw: de delen van jezelf die je het meest afwijst, maar die er toch zijn.

Wat schaduwwerk NIET is

Schaduwwerk is niet:

• Een excuus voor destructief gedrag ("het is mijn schaduw")
• Het legitimeren van impulsen die anderen schaden
• Het afschuiven van verantwoordelijkheid
• Een vrijbrief om te doen wat je wilt

Schaduwwerk is juist het tegenovergestelde: het nemen van volledige verantwoordelijkheid voor alle delen van jezelf, inclusief de delen die je het liefst zou ontkennen.

Waarom dit belangrijk is

Zolang we onze schaduw ontkennen:

• Projecteren we hem op anderen
• Creëren we vijandbeelden
• Legitimeren we uitsluiting
• Worden we zelf destructief terwijl we denken dat we "goed" zijn

Schaduwwerk is geen luxe. Het is noodzaak.

Voor persoonlijke groei, voor gezonde relaties, en - waar wij ons op richten - voor een veilige samenleving.

Schaduw bij Mens en Schaduw

Bij Stichting Mens en Schaduw gaat het niet alleen over de schaduw van "gevaarlijke mensen". Het gaat over ieders schaduw:

• Kwetsbaren en gevaarlijken: Het erkennen van destructieve impulsen en het dragen van verantwoordelijkheid
• Goedzakken: Het zien van eigen destructiviteit vermomd als moraal
• Iedereen: Het begrijpen dat we allemaal zowel licht als schaduw hebben

We maken geen onderscheid tussen "goede mensen" en "slechte mensen". We maken onderscheid tussen mensen die hun schaduw erkennen en mensen die hem ontkennen.

En die laatste groep is vaak het gevaarlijkst.

De uitnodiging

Schaduwwerk vraagt moed. Het vraagt dat je kijkt naar wat je het liefst zou vermijden. Het vraagt dat je toegeeft wat je het liefst zou ontkennen.

Maar het is de enige weg naar werkelijke integriteit.

Waar begint jouw schaduw?

Begin met zelfreflectie | Voor wie zijn we er? | Terug naar home