Pijn

De emotie die zegt dat er schade is

Pijn is het signaal dat zegt: "Er is iets kapot. Er is schade. Dit moet stoppen."

Soms is die pijn fysiek. Soms is ze emotioneel. Soms weet je niet waar de pijn precies vandaan komt.

Maar pijn is altijd reëel.

En pijn vraagt altijd om aandacht.

Wat pijn doet

Pijn trekt je aandacht. Volledig. Onweerstaanbaar.

Je kunt niet functioneren zoals normaal. Je kunt niet doen alsof alles oké is. Je kunt niet negeren wat er gebeurt.

Pijn dwingt je tot stoppen. Tot voelen. Tot erkennen dat er iets niet klopt.

Dit is evolutie. Dit is bescherming. Dit werkt - wanneer de pijn een signaal is van acute schade.

Maar veel pijn is niet acuut. Veel pijn is chronisch. Veel pijn heeft geen duidelijke oorzaak of oplossing.

En dan wordt pijn niet alleen een signaal. Het wordt een toestand.

Fysieke en emotionele pijn

Je brein maakt weinig onderscheid tussen fysieke en emotionele pijn.

Sociale afwijzing activeert dezelfde pijncentra als een gebroken been.

Verlies voelt in je lichaam als fysieke schade.

Vernedering, verraad, isolatie - het zijn geen metaforen. Het doet echt pijn.

En toch behandelen we emotionele pijn anders.

We zeggen: "Het valt wel mee."

We zeggen: "Je moet er overheen."

We zeggen: "Het is maar emotioneel."

Alsof emotionele pijn minder reëel is. Minder legitiem. Minder urgent.

Maar voor je brein, voor je lichaam, voor je ervaring - is pijn pijn.

Het probleem met pijn

Pijn is ondraaglijk.

En dus probeer je het te stoppen. Te verdoven. Te vermijden.

Dat is menselijk. Dat is begrijpelijk.

Maar niet alle pijn kan gestopt worden. En niet alle pijn moet vermeden worden.

Sommige pijn is een signaal dat iets moet veranderen. Sommige pijn is een proces dat doorlopen moet worden.

En wanneer je die pijn wegduwt, blijft hij hangen.

In spanning. In moeheid. In ontwijkend gedrag. In plotselinge emotionele uitbarstingen.

Pijn die niet erkend wordt, verdwijnt niet. Het verplaatst zich.

Pijn en controle

Wanneer je pijn hebt, wil je grip.

Je wil weten: Wat is er mis? Hoe stop ik dit? Wanneer gaat het over?

Maar veel pijn heeft geen duidelijke oorzaak. Geen simpele oplossing. Geen voorspelbaar einde.

En dat gebrek aan controle maakt de pijn erger.

Want pijn die je niet kunt stoppen, niet kunt voorspellen, niet kunt begrijpen - die pijn voelt eindeloos.

Je zoekt naar verklaringen. Naar oorzaken. Naar schuld.

"Het komt door mij."

"Het komt door hen."

"Het komt door wat er toen gebeurde."

Soms klopt dat. Soms niet.

Maar een verklaring geeft in ieder geval het gevoel van controle.

Ook als die verklaring je meer pijn doet.

Pijn en anderen

Pijn isoleert.

Wanneer je pijn hebt, voel je je alleen. Ook als anderen om je heen zijn.

Want jouw pijn is van jou. Niemand voelt precies wat jij voelt. Niemand begrijpt volledig hoe erg het is.

En dus trek je je terug. Want hoe leg je uit wat niet uit te leggen is?

Maar anderen weten vaak niet wat ze moeten doen met jouw pijn.

Ze willen helpen. Ze willen oplossen. Ze willen dat het beter wordt.

En dus zeggen ze dingen die niet helpen:

"Het had erger gekund."

"Probeer er niet aan te denken."

"Misschien moet je gewoon..."

Ze bedoelen het goed. Maar het maakt je alleen maar eenzamer.

Want wat pijn nodig heeft is niet oplossingen. Het is erkenning.

"Dit is moeilijk. Ik zie je. Je hoeft niet alleen te zijn."

Dat is alles.

Pijn en jezelf

Soms ben je boos op jezelf om je pijn.

"Ik had sterker moeten zijn."

"Anderen hebben het erger."

"Ik zou hier overheen moeten zijn."

Je behandelt je eigen pijn als zwakte. Als overdrijving. Als iets wat niet zou moeten bestaan.

Maar pijn is geen keuze. Pijn is geen karakterfout.

Pijn is een signaal van je lichaam, van je brein, van je systeem dat er schade is.

Je kunt jezelf niet dwingen om geen pijn te voelen.

Je kunt alleen kiezen: erken ik deze pijn, of veroor deel ik mezelf erom?

Pijn en betekenis

Pijn vraagt om betekenis.

Wanneer je pijn hebt, wil je dat het ergens voor is. Dat het iets oplevert. Dat het je iets leert.

"Deze pijn maakt me sterker."

"Deze pijn heeft een reden."

"Deze pijn is een les."

Soms is dat waar. Soms leer je door pijn. Soms groei je erdoor.

Maar niet alle pijn heeft betekenis.

Soms is pijn gewoon pijn.

Het is niet rechtvaardig. Het is niet educatief. Het is niet "voor iets."

Het is gewoon: iets doet pijn.

En dat mag erkend worden zonder dat je er betekenis aan moet geven.

Chronische pijn

Acute pijn zegt: "Dit is een probleem dat opgelost moet worden."

Chronische pijn zegt: "Dit is een toestand waarin je moet leven."

En dat is misschien wel het moeilijkste.

Wanneer pijn niet overgaat. Wanneer pijn deel wordt van je dagelijks bestaan. Wanneer je leert functioneren met pijn.

Dan is de vraag niet meer: "Hoe stop ik dit?"

Dan is de vraag: "Hoe leef ik hiermee?"

En dat vraagt acceptatie. Niet van de situatie die de pijn veroorzaakt. Maar van de pijn zelf.

"Dit doet pijn. En het gaat misschien niet over. En ik moet een manier vinden om te leven met deze pijn."

Dat is geen opgeven. Dat is realisme.

Het alternatief

Je kunt leren om met pijn te leven zonder dat pijn je volledig bepaalt.

Erken dat pijn reëel is

Fysieke pijn. Emotionele pijn. Chronische pijn. Onduidelijke pijn.

Het is allemaal echt. Het verdient allemaal erkenning.

Je hoeft jezelf niet te overtuigen dat het "niet zo erg is."

Het mag erg zijn.

Onderscheid pijn van betekenis

Pijn signaleert schade. Maar het vertelt niet altijd waarom, of waardoor, of wat je moet doen.

Je kunt pijn voelen zonder meteen te weten wat het betekent.

En dat is oké. Pijn mag er zijn zonder dat je het begrijpt.

Vraag om wat je nodig hebt

Stilte. Aanwezigheid. Afleiding. Erkenning. Ruimte.

Mensen kunnen niet raden wat je nodig hebt. Maar ze kunnen wel proberen te geven wat je vraagt.

"Ik heb pijn. Ik heb nu [X] nodig."

Dat is geen zwakte. Dat is duidelijkheid.

Accepteer wat je niet kunt veranderen

Niet alle pijn kan gestopt worden. Niet alle schade kan hersteld worden.

Soms moet je leren leven met pijn die blijft.

Dat is geen opgeven. Dat is aanpassen.

Zoek hulp wanneer je die nodig hebt

Pijn die ondraaglijk is, verdient professionele hulp.

Dat is geen falen. Dat is zorgvuldigheid.

Je hoeft het niet alleen te doen.

De vragen voor jou

Welke pijn probeer je te verdoven in plaats van te voelen?

Welke pijn heb je nooit erkend omdat je dacht dat het niet "erg genoeg" was?

Waar ben je boos op jezelf om pijn die je niet kunt stoppen?

Welke pijn heeft geen betekenis, en mag die er toch zijn?

Wie begrijpt je pijn, en durf je die persoon erbij te laten?

Wat heb je nodig om te leven met pijn die niet overgaat?

Niet retorisch. Echt.

Want pijn is menselijk. Pijn is begrijpelijk. Pijn hoort erbij.

En een leven waarin je geen ruimte maakt voor pijn, is een leven waarin je niet helemaal kunt genezen.

Voor wie pijn heeft

Als je pijn hebt - en we hebben allemaal soms pijn - weet dan dit:

Je pijn is valide. Ook als anderen het niet zien. Ook als het niet fysiek is. Ook als je denkt dat je er "overheen" had moeten zijn.

Je hoeft niet sterk te zijn. Je hoeft niet door te gaan alsof er niets aan de hand is. Je hoeft niet te minimaliseren wat je voelt.

Je mag pijn hebben. Je mag stoppen. Je mag zeggen: "Dit is te veel."

Pijn is geen zwakte. Het is een signaal.

En dat signaal verdient gehoord te worden.

De uitdaging

De volgende keer dat je pijn voelt, probeer dit:

Stop met proberen het weg te duwen.

Pijn wil erkend worden. Ook als dat moeilijk is.

Vraag: waar zit deze pijn?

In je lichaam? In je emoties? In een herinnering? In een relatie?

Niet om het op te lossen. Gewoon om het te benoemen.

Vraag: wat probeert deze pijn me te vertellen?

Niet altijd heeft pijn een boodschap. Maar soms wel.

Luister. Zonder meteen te oordelen of op te lossen.

Geef jezelf toestemming om pijn te hebben.

Je hoeft niet sterk te zijn. Je hoeft niet "er overheen te zijn."

Je mag voelen wat je voelt.

En zoek verbinding.

Pijn isoleert. Maar je hoeft niet alleen te zijn.

Wie kan je erbij laten? Wie ziet je pijn zonder die te willen oplossen?

Je verdient gezien te worden in je pijn.

Pijn is het signaal dat zegt dat er schade is. En schade verdient zorg, niet veroordeling.

Verdriet | Machteloosheid | Hoe emoties interacteren | Terug naar home